กระดาษจากใบเตย

องค์ประกอบเค้าโครงงาน

ชื่อโครงงาน : กระดาษจากใบเตย

ผู้จัดทำโครงงาน

นางสาว จิรภา  โต๊ะสำรับ  เลขที่  22

ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/4

อาจาร์ที่ปรึกษาโครงงาน

นาย ธนดล   คำเสมอ

ระยะเวลาดำเนินงาน :   4 พ.ย - 30 พ.ย 56

บทที่ 1

บทนำ

ที่มาและความสำคัญของโครงงาน

ใบเตยหอมเป็นพืชสมุนไพร  ในอดีตนิยมนำใบเตยหอม มาประกอบอาหารและทำขนมหวานใช้แต่งกลิ่นเวลาหุงข้าวเจ้าและข้าวเหนียว  หรือนำไปแต่งกลิ่นและสีของขนม  จะเห็นได้ว่าเราใช้สมุนไพรเตยหอมมากมาย  ใบเตยมักจะขึ้นในที่ชื้นแฉะใกล้น้ำ  ใบจะงอกจากลำต้นเรียงเวียนแน่นรอบลำต้น  มีสีเขียว  รูปเรียวยาวคล้ายหอกและมีกลิ่นหอมเย็น  ไม่มีดอก  ขยายพันธุ์โดยใช้หน่อ  ใบเตยมีสรรพคุณเป็นยาบำรุงหัวใจ  ช่วยลดการกระหายน้ำเพราะเมื่อเรารับประทานน้ำใบเตยจะรู้สึกชื่นใจและชุ่มคอ
กระดาษสาเป็นกระดาษชนิดหนึ่ง  ที่ทำมาจากต้นกระดาษสาซึ่งต้นปอสา เป็นพืชเส้นใยในตระกูลเดียวกับหม่อนและขนุนนิยมปลูกมากในภาคเหนือ  ต่อมา ได้มีการพัฒนากระดาษสาทำเป็นลวดลายและมีสีต่างๆ อย่างหลากหลาย  แล้วนำไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ได้อย่างมากมาย  เช่น ทำกล่องกระดาษ  ที่คั่นหนังสือ  กระดาษห่อของขวัญ  ปกสมุดไดอารี่  ถุงกระดาษ  ฯลฯ
ในปัจจุบันกระดาษสานอกจากจะมีราคาแพงและมีความสวยงามแล้ว  ยังเป็นสินค้าที่ได้รับความนิยมจากผู้บริโภค  คณะผู้จัดทำจึงมีแนวคิดที่จะนำใบเตยมาทำเป็นกระดาษสา  เพราะใบเตยเป็นพืชที่มีเส้นใยสูง  จึงเหมาะอย่างยิ่งที่จะนำมาทำเป็นกระดาษสาเหมือนกับวัสดุธรรมชาติอื่น ๆ

วัตถุประสงค์

1.   เพื่อหาสูตรที่เหมาะสมสำหรับการทำกระดาษสาจากใบเตยหอมโดยใช้กระดาษหนังสือพิมพ์ กระดาษโรเนียว และกระดาษกล่องเป็นส่วนผสม
2.   เพื่อเปรียบเทียบสีที่เหมาะสมการทำกระดาษสา

ขอบเขตของโครงงาน

ใบเตยสามารถนำมาทำเป็นกระดาษเหมือนกับต้นปอสาได้

บทที่ 2

เอกสารที่เกี่ยวข้อง

หลักการและทฤษฎี

     กระดาษสา  มีมานาน  20  กว่าปีแล้วโดย นายเจริญ  เหล่าปิ่นตา  ได้สืบทอดการทำกระดาษสามาจากคุณทวด  ซึ่งในสมัยก่อนนั้นไม่ได้ทำกันอย่างแพร่หลายเหมือนสมัยนี้  จะทำกันเฉพาะเมื่อต้องการเขียนยันต์  ทำไส้เทียนและทำตุงของเชียงใหม่เท่านั้น ตั้งแต่นั้นมาก็ได้มีการพัฒนาการทำกระดาษสาจากที่เคยทำสีขาวก็คิดหาวิธีทำเป็นหลายๆสี  และมีลวดลายมากยิ่งขึ้น  ซึ่งปรากฏว่าได้รับความสนใจจากคนไทยและต่างประเทศเป็นอย่างมาก  ทำให้ท่านมีกำลังใจที่จะผลิตงานศิลปะ  กระดาษสามากยิ่งขึ้น  แปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆเช่น สมุดโน้ต ถุงกระดาษ  ดอกไม้  ฯลฯ  และยังได้เผยแพร่กระทำกระดาษสาไปยังหมู่บ้านอื่น ๆ และสอนวิธีการทำกระดาษสาให้เพื่อเป็น การอนุรักษ์ศิลปะของไทยอีกด้วย  ที่ยึดหลักการประกอบอาชีพในการทำกระดาษสา สืบทอดจากบรรพบุรุษของบ้านต้นเปา  ซึ่งเป็นแหล่งผลิตกระดาษสาดั่งเดิมของเชียงใหม่  โดยในอดีตการทำกระดาษสานั้นเพื่อนำไปใช้ในการผลิตร่มและพัด  โดยแหล่งผลิตร่มและพัดอยู่ที่บ้านบ่อสร้าง  อำเภอสันกำแพง  จังหวัดเชียงใหม่  นอกจากนี้ยังใช้ในการทำไส้เทียน  ทำตุงและทำโคมลอย  ซึ่งกระดาษสายังไม่เป็นที่ต้องการของท้องตลาดมากนัก  การทำกระดาษสาจึงอยู่เฉพาะครอบครัวของนายเจริญ  เหล่าปิ่นตา  และนางทองคำ  เหล่าปิ่นตา  เท่านั้น  จนกระทั่งต่อมากระดาษสา  และผลิตภัณฑ์จากกระดาษสาได้มีการส่งเสริมการอุตสาหกรรม  กระทรวงอุตสาหกรรมมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์  อย่างจริงจังประมาณปี  พ.ศ. 2537 – 2538  มีการจัดงานแสดงและจำหน่ายกระดาษสาและผลิตภัณฑ์  การจัดการประกวดกระดาษสา  ตลอดทั้งการฝึกอาชีพการผลิตกระดาษสาและผลิตภัณฑ์  การบริการให้คำปรึกษาแนะนำพัฒนาเทคนิคการผลิต  เครื่องมือเครื่องจักรในการผลิตต่าง ๆ ทำให้คนเริ่มรู้จักและสนใจกระดาษสากันมาก และรู้จักบ้านต้นเปาว่าเป็นแหล่งผลิตกระดาษสาด้วยมือ  แบบดั่งเดิมของจังหวัดเชียงใหม่  กระดาษสาและผลิตภัณฑ์จากกระดาษสาจากบ้านต้นเปาได้รับรางวัลชนะเลิศการประกวดหลายประเภทและหลายครั้ง  ชื่อเสียงของกระดาษสาบ้านต้นเปาเริ่มเป็นที่รู้จักของคนทั่วไปมากขึ้น ประกอบกับตลาดกระดาษสาและผลิตภัณฑ์กระดาษสาในเมืองไทยเริ่มขยายต่อเนื่องทั้งในและต่างประเทศ  บางคนมารับงานไปทำที่บ้านเป็นอาชีพเสริมให้กับครอบครัว  นอกจากนั้นยังมีผู้ผ่านการฝึก  การทำกระดาษสาและ ผลิตภัณฑ์จากกระดาษสา  จากบ้านอนุรักษ์กระดาษสาได้ไปประกอบอาชีพเป็นผู้ผลิตอุตสาหกรรมในครัวเรือนของตนเอง  ถ้าหากไม่สามารถหาตลาดจำหน่ายได้เอง  ก็จะนำผลิตภัณฑ์มาฝากจำหน่ายหรือขายให้ทางบ้านอนุรักษ์กระดาษ

บทที่ 3

วัสดุอุปกรณ์และการทดลอง

วิธีดำเนินการ

   วิธีการทดลอง  แบ่งออกเป็น  3  ขั้นตอน
ขั้นตอนที่  1  การหาสูตรที่เหมาะสมในการทำกระดาษสาจากใบเตยหอม
ขั้นตอนที่  2  การฟอกขาวเยื่อกระดาษ
ขั้นตอนที่  3  การนำกระดาษสาที่ผลิตไปแปรรูปใช้ประโยชน์ขั้นตอนที่  1  การหาสูตรที่เหมาะสมในการทำกระดาษสาจากใบเตยหอม 
การทดลองแบ่งออกเป็น  4  กลุ่ม
กลุ่มที่  1  ใบเตยหอม + กระดาษโรเนียว
กลุ่มที่  2  ใบเตยหอม  + กระดาษกล่อง
กลุ่มที่  3  ใบเตยหอม  + กระดาษหนังสือพิมพ์
กลุ่มที่  4  กลุ่มควบคุมใบเตยหอมกลุ่มที่ 1 ใบเตยหอม 200 กรัม + กระดาษหนังสือพิมพ์ 50 กรัม
วิธีทำ 
1.   นำใบเตยหอมจำนวน 1,000 กรัม มาล้างน้ำให้สะอาด จากนั้นนำใบเตยหอมมาหั่นเป็นชิ้นเล็กๆยาวประมาณ 2-3 เซนติเมตร
2.   นำใบเตยหอมที่หั่นแล้วมาปั่นให้ละเอียดจนเกิดใย ซึ่งใช้เวลาในการปั่นประมาณ  3  นาที
3.   นำใบเตยหอมที่ปั่นแล้วมาผสมกับกระดาษโรเนียวที่เตรียมไว้ในอัตราส่วน
200 : 50  ( ใบเตย 200 กรัม กระดาษโรเนียว 50 กรัม ) จากนั้นก็นำไปปั่นต่อประมาณ 5 นาที
4.   เมื่อปั่นเสร็จแล้วนำส่วนผสมที่ได้ไปใส่ตระแกรงไนล่อนขนาดกว้าง 30 เซนติเมตร ยาว 45 เซนติเมตร ( ขนาดตระแกรงขึ้นอยู่กับกระดาษที่ต้องการ ) จากนั้นนำไปร่อนในอ่างน้ำเพื่อให้เยื่อลอยตัวและกระจายตัวออกจากกันอย่างสม่ำเสมอ
5.   นำตะแกรงไนล่อนไปตากแดดประมาณ 1 วัน กระดาษสาจะแห้งติดกันเป็นแผ่นจึงลอกกระดาษสาออกจากตะแกรงไนล่อน

บันทึกผลการทดลอง 
1. ด้านละเอียดและหยาบของเส้นใยและเนื้อเยื่อของกระดาษ
2. ความเหนียวของกระดาษสา บันทึกโดยชุดทดลองแรงดึงต้านทานโดยการใช้แรต้านทานกับกระดาษ โดยเพิ่มนำหนักถุงทรายทีละ 100 กรัม
3. การดูดซับโดยใช้น้ำมันพืชหยดลงบนกระดาษแล้ว ดูการกระจายเป็นเส้นผ่านศูนย์กลางน้ำมันที่กระจายตัวบนกระดาษที่ซับน้ำมันไว้กลุ่มที่ 2 ใบเตย 200 กรัม + กระดาษกล่อง 50 กรัม
ทำการทดลองและบันทึกผลการทดลองแบบเดียวกับกลุ่มที่ 1 แต่แตกต่างกันตรงที่ใช้กระดาษกล่องแทนกระดาษโรเนียว

กลุ่มที่ 3 ใบเตย 200 กรัม + กระดาษหนังสือพิมพ์ 50 กรัม
ทำการทดลองและบันทึกผลการทดลองแบบเดียวกับกลุ่มที่ 1 แต่แตกต่างกันตรงที่ใช้กระดาษหนังสือพิมพ์แทนกระดาษโรเนียว

กลุ่มที่ 4 กลุ่มควบคุมใบเตย 200 กรัม
ทำการทดลองและบันทึกผลการทดลองแบบเดียวกับกลุ่มที่ 1 แต่แตกต่างกันตรงที่ใช้ใบเตยหอมอย่างเดียว

ขั้นตอนที่  2  ทดลองชนิดของสีที่ติดได้ดีกับกระดาษสาที่ผลิตจากใบเตยหอม
การทดลองแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม
กลุ่มที่ 1 สีโปสเตอร์
กลุ่มที่ 2 สีผสมอาหาร
กลุ่มที่ 3 สีย้อมผ้า

วิธีการทดลอง

ใช้กลุ่มการทดลองที่ดีที่สุดขั้นตอนที่  2  มาทดลองย้อมสีชนิดต่างๆ
          การย้อมสี 
1.   นำเยื่อกระดาษใส่ลงไปในนำสีที่เตรียมไว้
2.   การเตรียมนำสีเตรียมได้โดยใช้นำสี  15  กรัม  ต้มในน้ำ  2 ลิตร
3.   นำเยื่อกระดาษแต่ละกลุ่มมาแช่น้ำสีทิ้งไว้  15  นาที  แล้วนำมาเตรียมไว้เพื่อนำไปใส่ตะแกรงไนล่อนแล้วร่อนในน้ำสี
4.   จากกนั้นก็นำไปตากแดดไว้ประมาณ  1  วัน

บันทึกผลการทดลอง 
บันทึกลักษณะสีที่ติด การกระจายของสีบนเยื่อกระดาษที่ผลิต

ขั้นตอนที่ 4 การนำกระดาษสาที่ผลิตไปแปรรูปใช้ประโยชน์
          การนำกระดาษที่ผลิตไปแปรรูปใช้ประโยชน์  เช่น  นำไปทำกล่องกระดาษทิชชู  จัดบอร์ด  ทำดอกไม้  การ์ดอวยพรต่างๆ  ที่ขั้นหนังสือ  ถุงกระดาษ

บทที่ 4

ผลการวิเคราะห์และการทดลอง

ผลการศึกษา

ตอนที่  1  การหาสูตรที่เหมาะสมการทำกระดาษสาจากการทดลองคณะผู้จัดทำได้ทำการทดลองหาสูตรที่เหมาะสมกับการทำกระดาษสา  ได้ใช้กระดาษโรเนียว  กระดาษกล่องและกระดาษหนังสือพิมพ์  โดยมีใบเตยหอมเป็นตัวควบคุม   ผลการทดลองปรากฏ  ดังตาราง  1ตาราง  1  แสดงผลการทดลองการผสมใบเตยหอมกับกระดาษชนิดต่าง ๆ

กลุ่ม	ประเภท	ปริมาณใบเตยหอม ( กรัม )	ปริมาณกระดาษ  ( กรัม )	ผลการทดลอง
1	กระดาษโรเนียว	200	50	ดี
2	กระดาษกล่อง	200	50	ปรับปรุง
3	กระดาษหนังสือพิมพ์	200	50	ดีมาก
4	ใบเตยหอม ( ตัวควบคุม )	200	-	พอใช้

   

  จากตาราง  1  พบว่า  กระดาษสาที่ทำจากใบเตยหอมกับกระดาษหนังสือพิมพ์   อัตราส่วน  200  :  50  กรัม  มีคุณภาพดีที่สุด  รองลงมา  คือ  ใบเตยหอมกับกระดาษโรเนียว  และใบเตยหอมผสมกระดาษกล่อง ตามลำดับโดยใช้ใบเตยหอมเป็นตัวควบคุม ( control )

เกณฑ์การทดลองการผสมใบเตยหอมกับกระดาษชนิดต่าง ๆ 
ดีมาก   หมายถึง   เยื่อกระดาษมีเนื้อละเอียด  ผิวเรียบสม่ำเสมอมีการจับตัว และประสานยึดแน่นเป็นเนื้อเดียวกัน
ดี    หมายถึง   เยื่อกระดาษส่วนใหญ่มีเนื้อละเอียด  ผิวเรียบสม่ำเสมอมีการจับตัวและประสานยึดแน่นเป็นเนื้อเดียวกัน
พอใช้  หมายถึง   เยื่อกระดาษบางส่วนมีเนื้อละเอียด  ผิวเรียบสม่ำเสมอมีการจับตัว และประสานยึดแน่นเป็นเนื้อเดียวกัน
ปรับปรุง  หมายถึง   เยื่อกระดาษเนื้อไม่ละเอียด  ผิวไม่เรียบ  ไม่มีการจับตัว และประสานยึดแน่นเป็นเนื้อเดียวกัน

ตอนที่  2 การเปรียบเทียบสีที่เหมาะสมการทำกระดาษสา

   จากการทดลองคณะผู้จัดทำได้ทำการทดลองเพื่อเปรียบเทียบสีที่เหมาะสมการทำกระดาษสา  ผลการทดลองปรากฏ  ดังตาราง  2

ชนิดของสี	ปริมาณสีของกระดาษ  แต่ละประเภท ( กรัม )	ผลการทดลอง
สีผสมอาหาร	15	พอใช้
สีย้อมผ้า	15	ดีมาก
สีโปสเตอร์	15	ดี

   

  จากตาราง  2  พบว่า  สีที่ใช้ผสมในการทำกระดาษสากระดาษสาที่มีคุณภาพดีที่สุด  ได้แก่  สีย้อมผ้า  รองลงมาคือ  สีโปสเตอร์และสีผสมอาหาร  ตามลำดับ

เกณฑ์การเปรียบเทียบสีที่เหมาะสมการทำกระดาษสา 
ดีมาก           หมายถึง     เนื้อสีกับเยื่อกระดาษผสมเป็นเนื้อเดียวกัน  มากกว่า ร้อยละ  95
ดี                 หมายถึง     เนื้อสีกับเยื่อกระดาษผสมเป็นเนื้อเดียวกัน  ร้อยละ  85
พอใช้          หมายถึง     เนื้อสีกับเยื่อกระดาษผสมเป็นเนื้อเดียวกัน  ร้อยละ  65
ปรับปรุง      หมายถึง     เนื้อสีกับเยื่อกระดาษผสมเป็นเนื้อเดียวกัน  น้อยกว่า ร้อยละ  50

บทที่ 5

สรุปผลและข้อเสนอแนะ

สรุปผลและข้อเสนอแนะ

1.   กระดาษสาที่ผลิตจากใบเตยหอมกับกระดาษหนังสือพิมพ์  อัตราส่วน  200   : 50  กรัม  เป็นอัตราส่วนที่เหมาะสมที่สุดในการทำเป็นกระดาษสา  รองลงมาคือ  ใบเตยหอมกับกระดาษโรเนียว  และใบเตยหอมกับกระดาษกล่อง  ตามลำดับโดยใช้ใบเตยหอมเป็นตัวควบคุม ( control )

2.   สีที่เหมาะสมการทำกระดาษสาที่มีคุณภาพดีที่สุด  ได้แก่  สีย้อมผ้า  รองลงมาคือ  สีโปสเตอร์และสีผสมอาหาร  ตามลำดับ  โดยใช้ปริมาณสีของกระดาษแต่ละประเภทที่เท่ากัน  จำนวน  15  กรัม

ข้อเสนอแนะ

1.   การหาสูตรที่เหมาะสมควรจะหาวัสดุที่มีความหลากหลายและแตกต่างกันหลาย ๆ  ชนิด

2.   ควรนำกระดาษสาที่ผลิตได้  ไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ใช้ประโยชน์ให้มากกว่านี้

     

อ้างอิง

บรรณานุกรม

bangkokhealth.com. (ม.ป.ป.). ใบเตยหอม. สืบค้นเมื่อ  20 กุมภาพันธ์ 2553, จาก          http://www.bangkokhealth.com/nutrition_htdoc/nutrition_health_detail.asp?Number=9226

osc.ac.th. (24  มิถุนายน  2549). เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับกระดาษ. สืบค้นเมื่อ  20 กุมภาพันธ์ 2553,  จาก           http://www.osc.ac.th/forum/index.php?action=printpage;topic=636.0

นิตยา  คำอินต๊ะมูล และคณะ. (ม.ป.ป.). ที่มาของกระดาษสา. สืบค้นเมื่อ  20 กุมภาพันธ์ 2553,     จาก  http://www.dsc.ac.th/inweb/student_job/sa_paper/pawat.htm

มูลนิธิวิกิมีเดีย. (8  กุมภาพันธ์  2552.). กระดาษสา. สืบค้นเมื่อ 20 กุมภาพันธ์ 2553,จาก http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8